Αιχμάλωτος στην Κρήτη

Lieutenant John Desmond Peck

Με μεγάλη χαρά πήρα στα χέρια μου τα απομνημονεύματα του Αυστραλού υπολοχαγού John Desmond Peck με τίτλο «Captive in Crete». Η ύπαρξη αυτού του ντοκουμέντου, για το οποίο δεν είχα ακούσει τίποτα ως τα τώρα, μου επισημάνθηκε από τον Ιταλό συνάδελφο Maurizio Isabella, που συμμετείχε στο πρόσφατο συνέδριο «Revolutions in the Balkans», το οποίο διεξήχθη στο Πάντειο. Με τη βοήθειά του επικοινώνησα με την κόρη του συγγραφέα, Barbara Daniels, η οποία είχε την ευγένεια να μου ταχυδρομήσει το κείμενο.

Ο Johny Peck βρέθηκε στην Κρήτη τον Απρίλιο του 1941 και συμμετείχε στη Μάχη της Κρήτης. Γεννημένος το 1922, δήλωσε τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος ώστε να ριχτεί στην περιπέτεια της ζωής του από το 1939 στις αυστραλιανές ένοπλες δυνάμεις. Αφού εκπαιδεύτηκε στην Παλαιστίνη, κατατάχτηκε στο 2/7 Τάγμα Πεζικού και πήρε το βάπτισμα του πυρός στη Βόρεια Αφρική. Μετά τη Μάχη της Κρήτης, παρέμεινε με το 2/7 Τάγμα ως οπισθοφυλακή και αιχμαλωτίστηκε. Δραπέτευσε από το στρατόπεδο αιχμαλώτων στο Γαλατά και ήρθε σε επαφή με την ντόπια Αντίσταση. Συνδέθηκε με τους Βρετανούς και δραστηριοποιήθηκε στην εκκένωση των εναπομείναντων φυγάδων. Τελικά συνελήφθη ξανά από Ιταλούς το Μάιο του 1942, μαζί με βρετανικό ασύρματο, και στάλθηκε στη Ρόδο να δικαστεί ως κατάσκοπος. Οι περιπέτειες του συνεχίστηκαν με αλλεπάλληλες δραπετεύσεις και εντέλει δραστηριοποίηση στην Ιταλική Αντίσταση. Μετά τον πόλεμο έζησε στην Αγγλία, όπου και πέθανε το 2002. Τα απομνημονεύματά του, για την κρητική περίοδο, πιστεύω ότι θα μας φανούν πολύτιμα.

Το κείμενο δακτυλογραφήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 από ένα πρόχειρο χειρόγραφο της δεκαετίας του 1950, που βασιζόταν με τη σειρά του σε σκόρπιες σημειώσεις, ένα «σχεδόν ημερολόγιο» όπως αναφέρει ο ίδιος. Αντιστάθηκε στον πειρασμό να το ξαναγράψει, να το βελτιώσει, να ερμηνεύσει κι έτσι μας παρέδωσε ένα κείμενο με την αυθεντικότητα και την αμεσότητα της μαρτυρίας, «for what its worth».

Under the hot Cretan sun the grey figures of the German patrol shimmered in the midsummer haze. In single file they slithered down the barren hillside raising dust from the goat tracks between the rocks. Crossing the dry riverbed the patrol fanned out to begin the hard climb towards the escarpment. Along the skyline behind them the Mountain Regiment moved into attack positions and poised, ready for the final thrust to the coast.

High above them, in ambush positions astride the pass, the last of the island's defenders awaited the confident German advance. Hidden in holes and trenches or sheltering under rocks and treesm they sweated out the sun and the Stukas, and prayed for the night and the Navy.

The patrol continued cautiously upward, halting occasionally for the leader to sweep the way ahead with his fieldglasses. The ambushers waited in silence watching through red-rimmed eyes as the patrol came nearer. For both sides this was the climax, the final decision on ten days of bitter war. For the Germans it meant victory and the end of the invasion. For us, the tired hungry remnants of the Australian, New Zealand, British and Cretan defenders, it was the final phase of retreat. For all, this was the last battle on Crete. […]